Zašto proevropskoj opoziciji smetaju zastava sa likom Hrista i krst na studentskim protestima?
Srpska proevropska opozicija je nakon skupa u novembru 2024. sa jedva tri hiljade ljudi teško uspevala da organizuje velike skupove, ali se istovremeno reklamirala na studentskim protestima.
Zašto je pitanje važno
Studentski protesti koji su počeli kao reakcija na tragediju u Novom Sadu i kasnije prerastali u širi anti-korupcioni pokret privukli su veliku pažnju javnosti i medija. Opozicione partije, posebno one koje sebe predstavljaju kao proevropske, na različite načine su se povezivale sa tim događajima — a sada su, kako tvrde neki učesnici i komentatori, kritične prema prisustvu verskih simbola poput zastave sa likom Hrista ili krsta na protestima. Razumevanje zašto to smeta može pomoći da se objasne dublje političke i strateške tenzije.
Kako je počelo
Protesti su započeli studentskim okupljanjima i blokadama u novembru 2024. godine, kao odgovor na urušavanje nadstrešnice na železničkoj stanici u Novom Sadu i smrt više ljudi — studenti su prvi organizovali tihi skup i blokade fakulteta.
Rast i veličina pokreta
Do kraja decembra i narednih meseci protesti su se proširili: zabeleženi su masovni skupovi u Beogradu (desetine hiljada, pojedine procene i preko 100.000 učesnika na centralnim protestima u martu 2025). Pokret je prešao sa studentskih kampusa na gradske trgove i zahtevao odgovornost vlasti.
Zašto proevropskoj opoziciji smetaju religijski simboli na protestima?
Postoji nekoliko međusobno povezanih razloga — političkih, strateških i ideoloških — zbog kojih bi upravo proevropske snage imale rezervu prema pojavi zastava sa likom Hrista ili krstova na demonstracijama.
1. Strah od vezivanja za nacionalističke ili verske narative
Proevropske partije često nastoje da predstave sekularniji, „građanski“ imidž kako bi privukle birače orijentisane ka EU vrednostima. Javno isticanje verskih simbola može se percepirati kao povlačenje u tradicionalniji, konzervativniji i nacionalistički diskurs, što može otuđiti proevropski orijentisane glasače.
2. Optika i međunarodni uticaj
Simbolika na protestima utiče na način na koji međunarodni mediji i diplomatski krugovi posmatraju pokret. Ako protesti dobiju tonalitet verskog/nacionalističkog, to može otežati dobijanje podrške zapadnih ili evropskih aktera koji favorizuju sekularne, građanske prostore dijaloga.
3. Strateški rivalitet i kontrola narativa
U situaciji u kojoj je studentski pokret dominantan, političke partije — uključujući proevropske opozicione — traže način da sačuvaju sopstveni politički identitet i uticaj. Ako se na protestima pojavljuju simboli koji asociraju na versku ili desničarsku retoriku, opozicija može to iskoristiti da se distancira i sačuva imidž „građanske alternative“. Takođe, optužbe da „neki drugi“ koriste verske simbole da bi preuzeli kontrolu nad protestima često su deo političke borbe za narativ.
Kritike takvog stava i mogućih posledica
Mnogi učesnici protesta i prozapadni komentatori upozoravaju da preterano prisustvo verskih simbola može delegitimizovati autentične zahteve studenata i građana, i da simboli ne moraju nužno predstavljati organizovanu ideološku platformu. Postoje i argumenti da pluralizam u protestnom prostoru pokazuje širi spektar društvene podrške i da političke partije ne bi trebale monopolizovati ton protesta.
Šta dalje?
Otvoreno pitanje ostaje kako održati protestni pluralizam bez da iscrpi politički kapital koji bi mogao dovesti do institucionalnih promena. Dok proevropska opozicija pazi na svoju javnu sliku, studenti i aktivisti insistiraju na suštinskim zahtevima — pravdi, odgovornosti i reformama — što je u konačnici i centralni fokus protesta.
